Białoruś wszak istniała – nie tylko jako terytorium zamieszkałe przez daną grupę etniczną, lecz jako młode państwo narodowe, starające się wybić na niepodległość. 25 marca 1918 Białoruś po raz pierwszy w historii (na krótko) ogłosiła niezależność – powstało wówczas państwo białoruskie pod nazwą Białoruska Republika Ludowa. Jednak wówczas na tym terytorium stacjonowały wojska niemieckie. Rząd młodej republiki działał w warunkach okupacji. Nie został poparty ani przez bolszewików ani przez Niemców. Państwo zostało uznane przez Litwę, Łotwę, Estonię, Czechosłowację, Finlandię,Czechy, Ukrainę i Turcję. Jak widać, nie przez Polskę.
Gdy z terytorium Białorusi wycofały się wojska niemieckie, sąsiedzi zaczęli traktować te tereny jak ziemię niczyją. Wojska polskie i rosyjskie buszowały po niej i co rusz staczały potyczki. Uznaje się, że wojna polsko-bolszewicka rozpoczęła się 14 lutego 1919 starciem koło miasteczka Mosty na Białorusi, lecz w rzeczywistości długo nie przybrała ona charakteru regularnych działań wojennych. Był to wciąż raczej szereg potyczek. Tymczasem 27 lutego 1919 bolszewicy wraz z białoruskimi komunistami
powołali sowiecką Litewsko-Białoruską Republikę Rad, która jednak
wkrótce (w sierpniu) została zlikwidowana przez ofensywę polską.
Obie strony starały się wyrwać sobie nawzajem jak najwięcej terenów, które oczywiście traktowały jak podbitą własność. Pewien mój znajomy – naukowiec, Żyd pochodzący z Białorusi – mówił mi, że jego dziadkowie, którzy podczas wojny mieszkali na białoruskiej wsi, opowiadali straszne rzeczy o zachowaniu Polaków: polscy ułani po wkroczeniu do wsi poobcinali mieszkańcom uszy.
uczestnika walk na froncie litewsko-białoruskim 1919-1920.
Polacy postanowili wykorzystać białoruskie oddziały wojskowe do walki z Sowietami: 23 lutego 1920 w Rydze przedstawiciele Polski i Białorusi podpisali umowę o charakterze konwencji wojskowej – o wspólnej walce z bolszewikami Wojska Polskiego i Białoruskiej Armii Narodowej.
W ciągu kilku letnich miesięcy armia białoruska uczestniczyła w walkach polsko-bolszewickich, m.in. w świętowanej dziś Bitwie Warszawskiej.
Następnie doszło do rozejmu między Polską a Sowietami – i Białorusini przestali być Polakom potrzebni.
25 października 1920 dowódca Białoruskiej Armii Narodowej, gen. Stanisław Bułak-Bałachowicz, ogłosił przystąpienie do walki o niepodległą Białoruś. Przekroczył ze swoimi oddziałami wyznaczoną rozejmem granicę polsko-rosyjską. Mimo początkowych sukcesów, walka nie miała powodzenia. Armia białoruska powróciła na terytorium Rzeczypospolitej 4 grudnia 1920. Jej oddziały zostały w Polsce internowane.
Łupy wojenne podzielono: Białoruś została rozparcelowana pomiędzy Polskę i sowiecką Rosję.
Odkryjmy Białoruś! 