– Oczywiście, formalnie rzecz biorąc studenci nie są wyrzucani z
powodów politycznych, ale na przykład za opuszczanie zajęć –
powiedziała "Rz" przewodnicząca Białoruskiego Komitetu Helsińskiego
Tatiana Proćko. Chodzi o tych studentów, którzy po zlikwidowaniu
przez milicję opozycyjnego namiotowego miasteczka na placu
Październikowym w Mińsku zostali skazani na areszt.

Według Tatiany Proćko sprawa może zostać załatwiona "prościej".
– Podczas sesji studenci po prostu nie zdadzą egzaminów – mówi.
Przypadek Taciany Dziadok, studentki Wyższej Szkoły Turystyki
Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Ekonomicznego, jest
nietypowy. Wspierany przez KGB dziekan zmuszał ją do publicznego
wyznania winy – a jej grupę do potępienia "nieprawomyślnej"
koleżanki. – Taciana Dziadok popełniła wykroczenie administracyjne.
Chcemy, by uświadomiła sobie, co uczyniła. Nie żyje w lesie –
zhańbiła grupę, wydział, uniwersytet. I nie ma w tym żadnej
polityki – tłumaczył dziekan Mikałaj Kabuszkin dziennikarzowi pisma
"Salidarnaść". Dziekanowi akcja się nie powiodła, bo Taciana
Dziadok nie chciała się pokajać, a koledzy – jej potępić.

W piątek dziesięciu niekryjących swoich opozycyjnych poglądów
studentów Białoruskiego Państwowego Uniwersytetu Technicznego
wezwano na rozmowy do rektoratu. Tam czekał na nich pracownik KGB
Dzmitrij Swistun. Na portalu studenty.by cytowany jest fragment
rozmowy Swistuna ze studentem drugiego roku Andrejem Szumarouem.
Najpierw agent KGB usiłował dowiedzieć się, "co student robił na
placu Październikowym", później proponował mu współpracę z KGB.
Szumarou odmówił, a Swistun zagroził mu, że nie zaliczy sesji.
Inaczej postąpił wobec studenta trzeciego roku Michaiła Litwinawa.
Nie próbował go werbować, a jedynie groził. – Powiedział, że jeśli
wezmę udział w "Czarnobylskim szlaku" 26 kwietnia, zwłaszcza, jeśli
zostanę zatrzymany, wyrzucą mnie z uniwersytetu – mówił
Litwinaw.

Dzięki mojemu blogowi sprawą białoruskich studentów zmuszanych do samokrytyki bardzo zainteresowały się polskie media – wczoraj dziennikarze kontaktowali się ze mną. Dziś dowiedziała się o sprawie cała Polska:

• Gazeta Wyborcza
  

  KGB zmusza studentów do samokrytyki
  
  Wacław Radziwinowicz 21-04-2006, ostatnia aktualizacja 20-04-2006 19:18
  
  Białoruskie
  KGB zażądało od 21-letniej studentki złożenia publicznej samokrytyki za
  popieranie opozycji. Dziewczyna się nie ugięła

  Taciana Dziadok, słuchaczka czwartego roku turystyki na Białoruskim
  Państwowym Uniwersytecie Ekonomicznym i zwolenniczka demokratycznej
  opozycji, dostała lekcję prawdziwie stalinowskiego prawa.
  
  
  
  – Taciana mieszkała w miasteczku namiotowym na placu Październikowym w
  centrum stolicy, gdzie opozycja manifestowała przeciw sfałszowaniu
  wyników wyborów prezydenckich – mówi "Gazecie" działacz opozycji Anatol
  Labiedźka.
  
  
  
  25 marca Taciana i 400 zwolenników opozycji zostali aresztowani podczas
  pacyfikacji miasteczka przez milicję. Sąd doraźny wlepił jej dziesięć
  dni więzienia.
  
  
  
  Kiedy siedziała w areszcie, koledzy z roku przysłali jej do aresztu
  kartkę z wyrazami solidarności i podziwu. – A to zapachniało władzy
  zbiorowym buntem – opowiada Labiedźka. – Władze uznały, że w przypadku
  Taciany nie wystarczy – tak jak w przypadku dziesiątków innych
  studentów karanych za udział w akcjach opozycji – zwykłe relegowanie z
  uczelni.
  
  
  
  KGB postanowiło zmusić kolegów Taciany, by publicznie ją potępili. W
  środę władze uczelni zorganizowały więc spotkanie, które w czasach
  stalinowskich nazywano sądem towarzyskim – zbiorową rozprawę nad
  członkiem kolektywu.
  
  
  
  – W sensie prawnym była to bezpłatna wycieczka w czasie o jakieś 60 lat wstecz – dodaje Labiedźka.
  
  
  
  Taciana: – Na ten sąd wybrała się ze mną spora grupa moich kolegów z
  opozycji. Ale pod budynkiem dziekanatu stali milicjanci. Ich dowódca,
  płk Jury Podobied, ten sam, który dowodził pacyfikacją miasteczka
  namiotowego, z uśmiechem na twarzy pokazywał swoim chłopcom, kogo mają
  brać.
  
  
  
  OMON-owcy, czyli uzbrojeni w pałki milicjanci przypominający PRL-owskie
  ZOMO, wzięli 11 osób. – Do sali wykładowej numer 112, dokąd zwołano
  studentów mojego roku, dotarła ze mną tylko Kristina Szatikowa, która
  miała być moim społecznym obrońcą – opowiada Taciana.
  
  
  
  W sali do Kristiny podeszło trzech krzepkich młodzieńców. Przedstawili
  się jako drużynnicy, czyli członkowie społecznej organizacji wspierania
  milicji przypominające PRL-owskie ORMO. Kazali się jej wynosić.
  Kristina odmówiła.
  
  
  
  Wtedy drużynnicy zaczęli się z nią szarpać. Szło im jednak kiepsko, na
  co nadzorujący przebieg rozprawy oficer KGB kazał im "aktywniej wyp…ć
  stąd tę babę".
  
  
  
  ORMO-wcy sobie nie poradzili, więc wchodzący na salę studenci patrzyli,
  jak wściekły, czerwony na twarzy KGB-ista, przewracając meble,
  osobiście wywleka z sali młodą kobietę. Kiedy zatrzasnął za nią drzwi,
  zaczęła się rozprawa.
  
  
  
  – Towarzysze studenci, Taciana Dziadok naruszyła prawo. Chcemy, żeby
  sobie uświadomiła swoją winę. Musi zrozumieć, że nie żyje w lesie!
  Zhańbiła uniwersytet! Zhańbiła nasz wydział! Poszła na pasku tak zwanej
  opozycji, licząc na korzyści materialne! – grzmiał, czytając z kartki,
  dziekan wydziału turystyki Mikałaj Kabuszkin.
  
  
  
  – Pan kłamie – przerwała mu Taciana. – Pan się boi, że dobiorą się panu
  do skóry. Dlatego zmusza pan moich kolegów, by mnie potępili. Przecież
  wszyscy wiemy, że pan wzywał do siebie studentów i straszył ich.
  
  
  
  Dziekan, milcząc, wbił oczy w kartkę, ale w przygotowanym tekście nie
  było odpowiedzi. Wtedy z odsieczą przyszedł mu jeszcze raz KGB-ista: –
  Za młoda jest, by pchać się do polityki! Postąpiła nieprawidłowo. Kto z
  towarzyszy studentów chciałby się wypowiedzieć na ten temat?
  
  
  
  Wskazał studenta Jewgienija, który natychmiast wyrecytował: – Uważam, że zhańbiła uniwersytet. Kolektyw powinien ją potępić.
  
  
  
  – A ciebie nie powinniśmy potępić? Na zajęcia nie chodzisz, dwóje
  zbierasz. Liczysz, że oskarżając Tacianę, uratujesz się przed
  wywaleniem z uniwersytetu – zgasiła go Ola.
  
  
  
  Zaskoczony takim obrotem sprawy dziekan odczytał z kartki, że stawia
  pod głosowanie kolektywu studenckiego kwestię oceny nagannej postawy
  studentki Dziadok.
  
  
  
  – Nie będziemy głosować – padły głosy z sali. Przyglądający się
  rozprawie studenci wyszli z budynku razem z Tacianą. Podążający za nimi
  pułkownik Podobied zatrzymywał i spisywał potem tych studentów, którzy
  po drodze odłączali się od grupy.
  
  
  
  – Próba reanimacji stalinowskich praktyk zmuszania ludzi do samokrytyki
  zakończyła się kompromitacją władzy – mówi Labiedźka, który podobnie
  jak "Gazeta" zna przebieg rozprawy od Taciany i innych studentów. – Nie
  ta epoka, nie ten kraj. Białoruś nie jest tak hermetycznie zamknięta
  jak imperium Stalina.