Przeżywałam ostatnio zwątpienie w przyszłość tej drugiej Białorusi. Mniejszościowej – ba, niszowej! – kultury, w której rozmawia się po białorusku, w której ojczysta flaga jest biało-czerwono-biała, a godło to Pogoń. Widać to po ostatnich moich wpisach. Zakradła się myśl, że przyszłość należy do większości, do ludzi przekonanych, że Białoruś jest dzieckiem Związku Radzieckiego, wyrosłym na dobrodziejstwach kultury sowieckiej.

Aż dziś… po obejrzeniu tego teledysku odkryła się przede mną oczywistość:

Ta druga Białoruś jednak nie zginie, póki są tacy ludzie, jak artyści z NRM i póki są ich słuchacze. Ta kultura będzie żyć – póki NRM nagrywa nowe piosenki, póki niezależne teatry grają sztuki po domach, póki Twoserge publikuje swoje fotoreportaże.

To nie jest to samo, co wychodzenie na demonstracje, rozklejanie wlepek i przepychanki w partiach opozycyjnych. Demonstracje, wlepki, ulotki – to się kończy jak chwilowa młodzieńcza przygoda. Udzielanie się w wielkiej polityce – prędzej czy później kończy się kompromitacją. Wszystko to przemija wraz z klimatami politycznymi, ze zmianami w gospodarce, z układami mocarstw i sojuszy.

A kultura zostaje. Potrafi to wszystko przetrwać.

NRM śpiewa: "żyjemy jednocześnie w dwóch miastach". Na zewnątrz – rosyjskojęzyczno-sowiecki Minsk. Lecz białoruski Miensk żyje w sercach i głowach. Tego miasta nie można zrujnować ani zawłaszczyć.

– Radzi na swoim blogu Zołak, polski Białorusin.

Już kilka osób mnie pytało, gdzie w sieci znaleźć kurs języka
białoruskiego, albo czy są dobre podręczniki. Nie ma takiego kursu. Nie
ma dobrych podręczników.

Uwaga! Śmiem twierdzić, że na początku podstawa to konwerter. Wklejamy do niego tekst w tej strasznej (zwłaszcza dla młodego pokolenia) cyrylicy – a otrzymujemy w alfabecie łacińskim. I od razu zaczynamy rozumieć!

Białoruś dryfuje w stronę Rosji. Wśród opozycji ostatnio wybijają się prądy prorosyjskie. Prawdopodobnie te ugrupowania oczekują, że gdy Rosja ograniczy dyktaturę Łukaszenki, to znajdzie się miejsce u władzy dla nich.

W biuletynie Ośrodka Studiów Wschodnich czytam, że Rosja istotnie dąży do przejęcia pewnej kontroli nad tym, co dzieje się na Białorusi. Do końca 2006 roku Białoruś otrzymywała od Rosji gaz (ważny surowiec: do 80% w bilansie energetycznym kraju) po najbardziej preferencyjnych cenach spośród wszystkich zagranicznych odbiorców. Podczas gdy cena rynkowa dyktowana zwykle przez Rosję wynosiła 200 dolarów za 1000 metrów sześciennych, to Białoruś płaciła aż 4 razy mniej! Nie był to darmowy prezent: W zamian Mińsk zobowiązał
się do sprzedaży rosyjskiemu koncernowi Gazprom połowy udziałów w
strategicznym białoruskim przedsiębiorstwie Biełtransgaz, obsługującym
system gazociągów na Białorusi. Teraz Rosja zaczyna podnosić ceny i żądać wywiązania się ze zobowiązań.

Jak podaje biuletyn:

Innymi słowy, Łukaszenka konsekwentnie wykręca się od wypełnienia swego zobowiązania. Tymczasem względny dobrobyt i wzrost gospodarczy Białoruś zawdzięcza właśnie owym rosyjskim prezentom. Na zmianę polityki przez nowego prezydenta Rosji raczej nie można liczyć. Gdy zaś Rosja podniesie ceny gazu – dobrobyt może się skończyć. Zresztą – już podniosła. I już się skończyły niektóre państwowe świadczenia socjalne. Łukaszenka poczuł się zmuszony ciąć po budżecie.

Czy w przypadku problemów ekonomicznych Białorusini odwrócą się od swojego prezydenta, który obecnie cieszy się autentycznym poparciem? W Polsce masowe wystąpienia przeciw reżimowi zwykle zaczynały się z powodu podwyżek cen. Zapewne na taki efekt liczy Rosja – dyktator osłabnie, a społeczeństwo samo wymusi zmianę władzy.

A może przeciwnie – Łukaszenka skonsoliduje obywateli przeciwko Rosji? Jest to możliwe, jeśli uda się przekonać Białorusinów, że silniejsze związki z Rosją oznaczają powrót imperium. Z badań opinii społecznej wynika, że pro-łukaszenkowscy w większości Białorusini są jednak przeciwko wskrzeszaniu Związku Radzieckiego. Tylko co się wówczas stanie? Wizje, że Łukaszenka zwróci się o pomoc do Zachodu są raczej mgliste.

Dziś można raczej przewidywać, że to Rosja obali dyktatora.

Jedna z radykalnych organizacji opozycyjnych na Białorusi rozkleja takie plakaty:
Pomyłka: Plakat jest z Ukrainy, to tylko Białorusin mi go podesłał. Plakat jest po ukraińsku.

Tłumaczenie najlepiej oddające znaczenie tekstu na plakacie:

Dyskutowałam z 2sergem, Białorusinem, o tym plakacie. On jest zdania, że plakat jest co prawda radykalny, ale słuszny. Radykalni opozycjoniści twierdzą, że przeklinanie po rosyjsku to przejaw rusyfikacji i należy temu zapobiegać wszelkimi środkami. Tak – twierdzi 2serge – Białorusini powinni „chronić swoją kulturę”…

Ale co to za „kultura”, która inne narodowości traktuje jak bandę chamów?

Ciekawa jestem, jaki procent Białorusinów ma tak skrajne poglądy?

Grupy, które czują się zagrożone, radykalizują się. Wśród Polaków nawet do dziś zostało wiele zadawnionych fobii wobec Rosjan czy Niemców. Jednak nie słyszałam o najbardziej nawet radykalnych opozycjonistach polskich, którzy twierdziliby, że w Rosji się nie rozmawia, tylko klnie…

---

O ukraińskiej reakcji na te plakaty pisze leszlong na blogu ukraina.blox.pl .

Demokratyczny Zachód jest w defensywie. A nawet więcej: można postawić
tezę – w polskich czy, szerzej, w europejskich środowiskach
popierających białoruską opozycję będzie ona zapewne niepopularna – że
Zachód dał się ograć zwolennikom prorosyjskiego kursu, którzy
doprowadzili do faktycznego rozłamu na dwie opozycje: jedną skupioną
wokół liderów partii politycznych, i drugą skupioną wokół Milinkiewicza.

Ciekawe jest też, że w środowiskach opozycyjnych trwa… walka o stołki. Tylko ci najmłodsi – uczniowie, studenci – którzy najbardziej narażali się w antyłukaszenkowskich akcjach – oni byli niezrzeszeni. Nie kierowała nimi polityka, chcieli po prostu walczyć o wolność. I oczywiście najmocniej dostali i dostają w tyłek.

Patrząc z zewnątrz – na przykład oczami młodego Polaka, który angażuje
się w pomoc dla Białorusi – niuanse polityki prowadzonej przez
białoruską opozycję mogą być trudne do zrozumienia.

Tymczasem jedno jest pewne: opozycja poświęca czas na zwalczanie się
nawzajem, a nie walkę z Łukaszenką. Można się w ogóle zastanawiać,
dlaczego w kraju autorytarnym działa blisko dwadzieścia partii
politycznych. Mieszkańcy Mińska (a co dopiero mówić o prowincji) nie
potrafią nawet wymienić ich z nazwy. Nie mają pojęcia, kto stoi na ich
czele.

Reżim jednak umiejętnie stwarza dla tych partii pozory legalności i
pluralizmu. Zarejestrowane partie wynajmują biura, organizują
konferencje, projekcje filmów czy promocje książek. Mają swoje siedziby
w regionach. Pokazując ich działalność, Łukaszenka odpiera zarzuty o
ograniczanie swobód politycznych. Ta legalność jest też swoistym
wentylem bezpieczeństwa: jeśli tak dużo można robić zupełnie legalnie,
to trudno oczekiwać, że niezadowolenie opozycyjnych polityków nagle
wzrośnie i pociągną za sobą ludzi do protestu.

– Tylko jedna czwarta tych, którzy po powyborczych protestach wiosną
2006 r. trafiła do więzień, należała do jakiejś partii lub organizacji.